Kripto Para Nedir?

Kripto para, mal ve hizmet satın almak için kullanılabilen dijital, çevrimiçi ve merkezî olmayan bir para birimidir. Online bankacılık gibi, kripto para ağları da güçlü kriptografi ismi verilen, kullanıcı ve hesap bilgilerini anlaşılamayacak bir koda dönüştüren matematiksel yöntemler kullanır. Kripto para sistemlerini günümüz online bankacılık sistemlerinden ayıran başlıca teknolojilerden biri Blockchain (Blok zinciri)’dir. Kullanıcıların isimleri, hesap bilgileri ve para transferlerine dair her bir bilgi farklı sanal bloklara kodlanır ve bu blok zincirine erişim sadece kullanıcının kendisi tarafından mümkündür. Kripto paraları merkezî otoriteden bağımsız ve takip edilemez kılan da Blockchain teknolojisidir. Blockchain, sağladığı yüksek güvenlik ve işlem hızı sayesinde merkez bankaları da dahil olmak üzere birçok finansal kurum ve kuruluşta, henüz başlıca olarak uluslararası para transferleri için olsa da çeşitli alanlarda kullanılmaya başlanmıştır.

Blokchain Nedir?

Blokchain de bu kripto paraların kaydedildiği altyapıdır. Blockchain, bir çeşit ‘dağıtık defter’ dediğimiz merkeziyetsiz kayıt sistemdir. Bitcoin bunun ilk popüler kullanımıdır. Etheriumise ikinci kullanım alanıdır. Etherium’la beraber iş sadece kullanımdan çıktı. Bizim ‘akıllı kontratlar’ dediğimiz daha da sofistike yazılımlar, algoritmalarla finans sisteminin sadece para ödeme, para göndermeden çıkıp tüm bankacılık hizmetlerinin sağlanabildiği finans sisteme döndü. ‘Supply chain’ dediğimiz lojistik sektöründe çok kullanılan bütün bu nakliyat zincirinin kaydının tutulmasından, enerji sektöründe merkeziyetsiz bir şekilde üretimin yapılmasına ve bunun koordine edilmesine her türlü kaydın herhangi bir otorite tarafından ya da herhangi bir merkezi yer tarafından tutulmadan yapıldığı finansal bir yapı inşa edildi. Şu anda Bitcoin ve Etherium’dan sonra ‘merkeziyetsiz finans’ diye son bir akım var. Burada bankacılık kredi vermenin borç vermenin sigorta işlemlerinin türev ürünleri alıp satmanın ve daha pek çok protokolün bulunduğu kişilerin özgür iradesine dayalı bir finans sistemi inşa edilmektedir.

Kripto Para Tarihi

2009 yılında ilk Bitcoin ile başladı. 2008 yılında yaşanan finans krizinin hemen sonrasında bizim ‘white paper’ dediğimiz bir makale yayınlandı. Bu hakemsiz makalenin internette bir ‘manifesto’ biçiminde düşmesiyle insanların dikkatini çekmiştir. Bu makalenin başlığı, kişiler arası para gönderme sistemi Bitcoin’dir. Ancak biraz daha detaylı bakıldığında burada bir parasal sistem değil; yepyeni, herkesin katılımcı olabileceği, üretiminde ve kullanımında insanların doğrudan söz sahibi olduğu yeni bir finansal sistemi olduğu anlaşılıyor. 2015 yılında da Etherium diye bizim şu anda Bitcoin’den sonra ikinci büyük kripto para olarak kabul ettiğimiz yeni bir varlık tanımlanmıştır.

Kripto Para ve Para Arasındaki Farklar Nelerdir?

Kripto paralar ile ilgili çok bilgi sahibi olmayan kişilerin büyük çoğunluğu kripto para ve normal para arasındaki farkları bilmemektedir.

• Kripto paralar birçok yönden ödeme sistemleri ve bankacılıktan ayrılmaktadır.
• Genellikle bankalar ve diğer ödeme sistemleri bir merkeze bağlı olarak çalışırken kripto paralar herhangi bir merkeze veya hükümete bağlı çalışmamaktadır.
• Normal paralar birçok unsurdan kaynaklı olarak değerlerini kaybedebilmekte ve manipülatif eylemlerin kurbanı olabilmektedir. Fakat Bitcoin gibi kripto paralara yapılacak olan müdahaleler genellikle yazılım ile yapılmaktadır.
• Genellikle banka işlemleri düşünüldüğünde paraların transferi ve havalesinin aracı sistemler arasında yapıldığını söylemek mümkündür. Fakat kripto paraların transferinde herhangi bir aracı kuruma ihtiyaç duyulmamaktadır. Çünkü kripto paraların havalesi cüzdanlar arasında yapılmaktadır.

Kaç Tane Kripto Para Var?

CoinMarketCap.com’a göre, 19.100’den fazla farklı kripto para birimi halka açık olarak işlem görmektedir.

Tüm kripto para birimlerinin toplam değeri 1,8 trilyon dolardan fazladır.

Piyasa değerine göre en iyi 10 kripto para şunlardır;

Kripto Para	Piyasa Değeri
Bitcoin (BTC)	$764,808,812,245
Ethereum (ETH)	$362,742,641,118
Tether (USDT)	$83,144,130,079
BNB (BNB)	$65,866,541,022
USD Coin (USDC)	$49,914,928,519
Solana (SOL)	$33,425,943,138
XRP (XRP)	$33,291,300,260
Terra (LUNA)	$33,266,378,595
Cardano (ADA)	$30,288,669,365
Dogecoin (DOGE)	$21,243,187,534

Not : 26.04.2022 tarihi itibariyle güncel verilerdir.

Kripto para piyasasının geleceği

Yeni teknolojilerin evrimi, finansal yenilikler ve kripto para birimlerinin evrimi, paranın kullanılma şeklini değiştirdi. ATM’den nakit çekme, banka şubesinde ipotek başvurusunda bulunma veya bir mağazada alışveriş yapma günleri nispeten geride kaldı. Artık birçok kişi için herhangi bir türden finansal işlem yapmak, COVID-19 salgınının da etkisiyle dijital ortamlarda gerçekleştirilmeye başlandı.

Kripto para birimleri para kavramını dönüştürmeye başladı ve şu anda onu yöneten finansal kurumlara meydan okuyor. Dünyanın dört bir yanındaki hükümetler de blockchain ve kriptoya açılıyor. Birçok ülke, kripto para birimlerinin nasıl vergilendirileceği konusunda yeni yeni çalışmalar yapmaya başladı. Yakın vadede kripto para birimi için beklentiler sınırlı, çünkü çok yenidir ayrıca teknik, güvenlik ve yasal alanlarda hala yapılacak çok iş var. Bu nedenle kripto para biriminin yakın gelecekte ABD Doları’nın dünyanın rezerv para birimi statüsüne meydan okuması pek olası değildir.

Ancak ufukta kripto para biriminin gücü, yalnızca dünya finansını değil dünya siyasetini de dönüştürme potansiyelini elinde tutuyor. Sonuçta para toplumsal bir normdur ve bireyler, kripto para biriminin kullanılabilirliği, işlevselliği ve güvenliği konusunda kendilerini rahat hissettiğinde kripto paraların benimsenmesi de sağlanacaktır ancak bu biraz zaman alabilir ve ortalama yatırımcı açısından önemli ölçüde sabır gerektirebilir.

KRİPTO PARA GÜVENLİ Mİ?

Kripto para, özellikle merkezi bir otorite ile yönetilemediği için temelinde güvenli olarak kabul ediliyor. Karşı karşıya oldukları en büyük risk ise fiziksel bilgisayarlarda yer alan madenlerin yani kripto paraların, eğer sanal bir cüzdana aktarılmamışsa bu bilgisayarların çökmesi sonucu kaybolabilmesi.

Bir başka tehdit ise hack’lenme. Milyar dolarları aşan işlem hacmi dolayısıyla kripto paralar çok fazla saldırı alabiliyor. Kripto paraların güvenliğinin temeli ise ‘blockchain’ adı verilen bir teknolojiye dayanıyor.

Geleneksel finans sistemi içerisinde yer alan finans kurumları ve bankalar, kripto paraların garantisinin olmadığını, bir ‘varlık balonu’ gibi belirli bir süre sonra patlayacağını öngörüyor.

Kripto paralar üretilirken enerji israfına yol açması, kripto paraların adaletten saklama aracı olarak işlev görmesi, kripto para kurlarının günlük volatilitesinin (yükselişler ve düşüşler) yüksek olması eleştirilen konular arasında yer alıyor.

Merkezi bir otoriteye bağlı olmayan kripto paralar, devlet denetimi dışında sınır ötesi anonim havale olanağıyla terör, mafya, illegal kumar, internet zorbalarına yakalanmadan rehine diyeti teslim alabilmeleri, para kaçırma, aklama ve vergi kaçırma konusunda itham ediliyor.

Kripto para yasal mıdır?

Kripto paraların yasallığı ülkeden ülkeye değişmektedir. Bazılarında yasallık durumu hala belirsiz ya da değişkenken, bazı ülkeler kullanımına ve ticaretine açık açık izin vermektedir. Bazı ülkeler ise kripto para kullanımını yasakladı veya kullanıma sınır getirdi.

“Bitcoin yasal mı?” gibi sorular pek çok kişi tarafından soruluyor. Şu anda Türkiye Cumhuriyeti devleti tarafından Bitcoin kullanımına ilişkin yasa ya da kısıtlama getirilmemiştir, bu yüzden Bitcoin ya da diğer kripto paraları cüzdanınızda bulundurmaktan, almaktan ya da satmaktan dolayı ceza almanız olası değildir.